::: Περί ανέμων και υδάτων

Για να ξέρουμε πού ζούμε
13.06.11

Δεν ξέρω αν συμβαίνει σε όλους, αλλά η λέξη 'ατμόσφαιρα' φέρνει στο μυαλό μου μια τεράστια ποσότητα αέρα που μας περιβάλλει, όπου πετούν πουλιά και σύννεφα, και χάνονται όλοι οι καπνοί. Το ίδιο και η λέξη 'θάλασσα': μια γιγάντια ποσότητα νερού ανάμεσα στις ηπείρους, με ψάρια, καράβια, κύματα και πετρελαιοκηλίδες. Μερικοί επιμένουν ότι ο κόσμος όπου ζούμε είναι πεπερασμένος και μικρός, αλλά δεν είναι πολύ πειστικοί. Αντίθετα η εμπειρία μας λέει ότι έχουμε άπειρες ποσότητες αέρα και νερού, γι' αυτό και χρησιμοποιούμε και τα δύο όχι μόνο ως πηγή ζωής αλλά και σαν σκουπιδοτενεκέ.

Η αίσθησή μου αυτή άλλαξε σημαντικά όταν ανακάλυψα πρόσφατα μερικά έργα του Adam Nieman. Είναι ένας Βρετανός φυσικός που αντιμετωπίζει την απεικόνιση επιστημονικών δεδομένων όχι μόνο ως θέμα διδακτορικής διατριβής, αλλά και ως ένα είδος εικαστικής τέχνης, σε συνεργασία με την οργάνωση Carbon Quilt. Στόχος είναι η εκλαΐκευση της έκτασης που έχει η περιβαλλοντική κρίση, κυρίως η ανερχόμενη ρύπανση της ατμόσφαιρας σε ένα πεπερασμένο πλανήτη. Αυτό γίνεται με εικόνες που παρουσιάζουν διάφορα περιβαλλοντικά μεγέθη με εποπτικό τρόπο, για ένα πιο κατανοητό αποτέλεσμα. Να δυο τέτοιες εικόνες που με εντυπωσίασαν:

Ο συνολικός όγκος της ατμόσφαιρας σε μορφή σφαίρας δίπλα στη Γη με πυκνότητα όση στο επίπεδο της θάλασσας.

Ο όγκος όλου του νερού στον πλανήτη σαν σφαιρική σταγόνα.

Αυτές οι δύο εικόνες σε κάνουν να συνειδητοποιήσεις ότι όλη η ζωή του πλανήτη περιορίζεται σε μια πολύ λεπτή κρούστα στην επιφάνειά του, πιο λεπτή από το τσόφλι του αυγού σε σχέση με το μέγεθος της Γης (διάμετρος 12,740km): Αν η πυκνότητα του αέρα δεν άλλαζε με το ύψος, το μέσο πάχος της ατμόσφαιρας θα ήταν λιγότερο από 9 km, ενώ το μέσο βάθος των ωκεανών είναι κάπου 4 km. Με άλλα λόγια, όλο αυτό που αποκαλούμε 'ζωή' βρίσκεται μέσα σε μια πολύ λεπτή μεμβράνη πάχους 13 km (μια απόσταση όσο Σύνταγμα-Κηφισιά σε ευθεία) που περιβάλλει τη Γη.

Πέρα από αυτές τις δύο εικόνες, ο Adam Nieman παρουσιάζει με παραστατικό τρόπο και άλλα περιβαλλοντικά μεγέθη. Μερικά δείγματα [κλικ στις εικόνες για μεγέθυνση]:

Ποσοστιαία κατανομή της επιφάνειας της Γης σε κατηγορίες κάλυψης εδάφους (δάση, έρημοι, κ.λπ.).
Η πίσω επιφάνεια της σφαίρας είναι μόνο θάλασσα.
Μια μικρή γκρι κουκίδα κάτω αριστερά δείχνει τον αστικό χώρο.

Η επιφάνεια της Γης που αναλογεί στον καθένα μας αν την ισομοιραστούμε.
Το μερίδιο σε στεριά του καθενός είναι κάπου 22 στρέμματα, όπου ο αστικός χώρος είναι ένα τετράγωνο 7x7 m.
[πλήρες μέγεθος]

Το μερίδιο ατμόσφαιρας κάθε ανθρώπου σε σχέση με μια πόλη.

Ο όγκος CO2 που εκλύεται καθημερινά στο Λονδίνο σε σχέση με χαρακτηριστικά κτίρια.

Επηρεασμένος από αυτό τον τρόπο απεικόνισης, είπα να προσθέσω κι εγώ ένα ελληνικό δεδομένο: Η κόκκινη κουκίδα μέσα σε κύκλο στον χάρτη πιο κάτω δείχνει το καθαρό εμβαδόν οριζόντιων φωτοβολταϊκών πανέλων με απόδοση 17% που θα κάλυπταν τη συνολική ζήτηση ηλεκτρισμού όλης της χώρας το 2006 (56,000 GWh). Η έκταση είναι ίση με το μέγεθος της Τήνου (195 km2).

::: ΘΝΣ